"मर्मभेद" या शशी भागवत यांच्या कादंबरी बद्दल

वीरधवल ही एकच अत्भुतरम्य कादंबरी नाथमाधवांनी लिहिलेली होती.
गो.ना.दातार यांनी इंद्रभुवनगुहा, शालिवाहन=शक, विलासमंदीर, कालिकामूर्ति, अधःपात, रहस्यभेद अशा एकापेक्षा एक सरस अत्भुतरम्य कादंबर्‍यांची (रेनॉल्ड्सच्या कादंबर्‍यांवरुन घेतल्या असल्या तरीही) निर्मिती केली होती. मला वाटते भिकाजी भिडे यांनी लिहिलेली  मायावति या नावाची कादंबरी रायडर हॅग्गार्ड याच्या "शी' या इंग्रजी कादंबरीवर बेतलेली होती.

कित्येक वर्षे अत्भुतरम्य कादंबर्‍यांचा दुष्काळ पडला होता.
मला वाटते ज्ञानदा पब्लिकेशन्स ने १९६६ का १९७६ साली (नक्की आठवत नाही) शशी भागवत यांची "मर्मभेद" प्रकाशित केली आणि अत्भुतरम्य कादंबर्‍या आवडणार्‍या वाचकवर्गात एकच गदारोळ उडाला. आपल्या ऐयारी विद्येने आणि अत्भुत पराक्रमाने ऐयारशिरोमणी वीरभद्र या पात्राने अत्भुतरम्य कादंबर्‍या आवडणार्‍या वाचकांच्या मनावर मोहिनी घातली. देवकीनंदन खत्री यांच्या चंद्रकांता या कादंबरीतही ऐय्यार विद्येचे चमत्कार आले होते. मर्मभेदातील काही पात्रे आपण पाहूयात ज्यांच्यामुळे मर्मभेद हे देवकीनंदन खत्री यांच्या कादंबरीचे मराठीकरण वाटावे इतपत साम्य असलेल्या व्यक्तीरेखा "मर्मभेद" मध्ये आहेत.
असे असो वा नसो, पण "मर्मभेद" अतिशय अत्भुतरम्य कादंबरी आहे यात शंकाच नाही.

मर्मभेदातली पात्रे :
कृष्णांत : हा या कादंबरीतील खलनायक ( चंद्रकांता मधील क्रूरसिंग?)
शार्दूलसिंह
तेजस्विनी (ही की प्रलयिनी? चंद्रकांतातील चंद्रकांता?)
प्रलयिनी
सरदार रुंडकेतू
सुलसादेवी
ऐयारशिरोमणी वीरभद्र (चंद्रकांतातील तेजसिंह?)
रमलशास्त्री विश्वंभर (चंद्रकांतातील पंडित जगन्नाथ?)
युवराज कुणाल (चंद्रकांतातील विरेन्द्रसिंह )
ऐयार कंदुक आणि मंडूक (चंद्रकांतातील क्रूरसिंगचे २ ऐय्यार सेवक आफतखां व जालिमखां)
शार्दूलसिंहाची पत्नी गजगौरी
तिचे मामा सरदार सत्यपालसिंह
ऐयार भेदक (चंद्रकांतातील बद्रीनाथ)
कालिका / कलंकी
मायावती
कापालिक कंकाल
सम्राट

प्रथमावृत्तीनंतर १९७९, १९९२, १९९९? / २००४? अशा मर्मभेदच्या आवृत्त्या निघाल्या. हे पुस्तक शोधून शोधून मी आणि माझ्यासारखे कित्येक मर्मभेदप्रेमी दमलो, पण "मर्मभेद" पुन्हा छापायचे प्रकाशक काही मनावर घेत नाहियेत, तेव्हा म्हटले या धाग्याच्या निमित्ताने जाणकार लोकांकडून मर्मभेदचे कथानक माहिती करुन घ्यावे व पुन्हा एकदा मर्मभेदामधील अत्भुतरम्यतेचा अनुभव आपणही घ्यावा व सर्वांनाही द्यावा.

तेव्हा मित्रांनो आणि मैत्रिणींनो, मर्मभेदबद्दल तुम्हाला जे काही माहिती आहे त्याअनुषंगाने चर्चा करा व मर्मभेद या अत्भुतरम्य कादंबरीतील थरार पुन्हा एकदा सर्वांनी अनुभवा ही विनंती

(चित्र जालावरुन घेतले आहे. त्याचे अधिकार संबंधित व्यक्ती वा संस्थांकडे सुरक्षित आहेत)

अद्भुतरम्य कादंबऱ्यांचा मोठा दुष्काळ शशी भागवत यांच्या ३ कादंबर्यांनंतर होता.
पण अलीकडेच २ अद्भुतरम्य कादंबऱ्या मी  पाहिल्या आहेत आणि त्यातली १ वाचली पण आहे. एकूणच हा साहित्य प्रकार पुन्हा मराठी साहित्यात लवकरच पुन्हा एकदा बाळसे धरेल असे दिसते आहे.
१. हिरण्यदुर्ग - सुप्रसिद्ध लेखक संजय सोनवणी यांनी लिहिलेली ही अद्भुतरम्य कादंबरी मी वाचली आहे. अतिशय सुंदर आणि पूर्णपणे स्वतंत्र अशी ही कादंबरी आहे. महाराष्ट्राचे वैभव असलेल्या सातवाहन राजांच्या पार्श्वभूमीवरची ही सुंदर कादंबरी आहे. एक अतिशय थरार वाचकांना ही कादंबरी वाचताना अनुभवायला मिळेल हे खात्रीने सांगू शकतो.  

महाराष्ट्र टाइम्स मध्ये या कादंबरीचा परिचय वाचता येईल : https://marathi.indiatimes.com/editorial/samwad/book-review/articleshow/46157310.cms 

अद्भुतरम्य कादंबरी साहित्यप्रकार आवडणार्या वाचकांना या कादंबर्या ऑनलाईन ऑर्डर करता येतील. पुढे लिंक्स दिल्या आहेत.

ऍमेझॉन : https://www.amazon.in/Hiranyadurg-Marathi-Sanjay-Sonavani/dp/B07Z2R98LB/ किंवा https://www.amazon.in/Hiranyadurg-Sanjay-Sonwani/dp/B016YEZMCQ/
बुकगंगा : https://www.bookganga.com/R/3CZKG
 
२. शौर्यशृंग - अभिषेक साळुंखे (याचे वाचन अजून मी केले नाहीये. )
ऍमेझॉन : https://www.amazon.in/Shouryshrung-Abhishek-salunkhe/dp/9357376135
बुकगंगा : https://www.bookganga.com/R/8O1YO